Agenda a Chofnodion

Penderfynwyd y dylid penodi'r Cynghorydd Rob Stewart, Arweinydd Cyngor Abertawe a'r Cynghorydd Andrea Lewis yn Gyd-Gadeiryddion ar gyfer Blwyddyn Ddinesig 2020-2021.

Bu'r Cynghorydd A S Lewis (Cyd-gadeirydd) yn llywyddu

Penderfynwyd y dylid penodi Roger Thomas, Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru yn Is-gadeirydd ar gyfer Blwyddyn Ddinesig 2020-2021.

Croesawodd y Cynghorydd Andrea Lewis bawb i'r cyfarfod ac esboniodd ei bod wedi cymryd cyfrifoldeb arweiniol dros Fwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Cyngor Abertawe.

www.abertawe.gov.uk/DatgeluCysylltiadau

Datganodd Phil McDonnell gysylltiad personol â Chofnod 11 "Diweddariad Cyllid Cyfoeth Naturiol Cymru".

Cymeradwyo a llofnodi, fel cofnod cywir, gofnodion y cyfarfod blaenorol.

Penderfynwyd cymeradwyo a llofnodi cofnodion cyfarfod Cyd-bwyllgor Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Abertawe a gynhaliwyd ar 13 Awst 2020 fel cofnod cywir.

Yn ogystal â'r sylwadau a amlinellwyd yn y log gweithredu, adroddodd Adam Hill nad oedd unrhyw awydd ar hyn o bryd i ymestyn yr ystod oedran ar gyfer ffrwd waith "Y Blynyddoedd Cynnar" i gynnwys plant hyd at 7 oed gan y teimlir bod yr oedran yn addas at y diben ar hyn o bryd, ond byddai adroddiad yn cael ei gyflwyno pe bai'r ystod oedran yn cael ei hymestyn.

Cytunwyd y dylid nodi'r diweddariad i'r camau gweithredu.

Rhaid cyflwyno cwestiynau’n ysgrifenedig, cyn hanner dydd ar y diwrnod gwaith cyn y cyfarfod fan bellaf. Rhaid i gwestiynau ymwneud ag eitemau ar yr agenda. Ymdrinnir â chwestiynau o fewn cyfnod 10 munud.

Ni chafwyd cwestiynau gan y cyhoedd.

Helena Herklots

Ymunodd Helena Herklots, Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru a David McKinney, Arweinydd Heneiddio'n Dda â'r cyfarfod er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r pwyllgor am yr adroddiad "Gadael neb ar ôl", a sut yr oedd yn cefnogi ymrwymiad Abertawe i ddod yn Ddinas sy'n Ystyriol o Oed.

Dechreuodd y Comisiynydd drwy gydnabod yr amseroedd anarferol a gafwyd a diolchodd i'r holl bartneriaid am y gwaith a wnaed yn ystod pandemig COVID-19.

Esboniodd fod trafodaethau wedi dechrau tua 6 mis yn ôl mewn perthynas ag Abertawe a datblygiad awdurdodau lleol eraill Cymru fel Dinasoedd sy'n Ystyriol o Oed.  Aeth ymlaen i ddweud, er bod rhwydwaith o gymunedau sy'n ystyriol o oed ledled y byd, nad oedd unrhyw leoedd yng Nghymru ar hyn o bryd a oedd yn aelodau o'r gymuned ryngwladol honno, felly hoffai ddatblygu'r darn hwn o waith yn ogystal â Chymuned Arfer yng Nghymru a fyddai'n cysylltu â'r rhwydwaith rhyngwladol.

Dywedodd y Comisiynydd ei bod yn gyfnod anodd iawn i bobl hŷn aros yn iach ac yn gysylltiedig yn eu cymunedau lleol.  Roedd wedi cynnal nifer o sesiynau ymgysylltu â'r rhwydwaith rhithwir a grynhowyd yn yr adroddiad "Gadael neb ar ôl".  Aeth ymlaen i ddweud bod cyswllt ag eraill mewn cymunedau lleol wedi bod yn bwysig iawn i bobl hŷn.  Fodd bynnag, roedd angen i ni sicrhau bod ein cymunedau'n ystyriol o oed ac nid oedd unrhyw rwystrau i bobl hŷn gymryd rhan mewn gweithgareddau dyddiol. Amlinellodd rai materion ymarferol a godwyd a oedd yn cynnwys:

·                     Meinciau/seddau digonol ar gael;

·                     Palmentydd diogel;

·                     Goleuadau stryd;

·                     Sicrhau bod ein siopau a'n busnesau'n ymwybodol o anghenion penodol e.e. dementia, etc.

Dywedodd y Comisiynydd y gellid eithrio rhai pobl hŷn yn anfwriadol, ac awgrymodd y dylid cynnal archwiliadau yn ein cymunedau i sicrhau ein bod yn ystyriol o oed ac yn galluogi pobl hŷn i gymryd rhan ac aros yn rhan o bethau.

Cydnabu fod Abertawe wedi gwneud cynnydd mawr tuag at gael statws Ystyriol o Oed drwy lofnodi statws Dulyn yn 2014.  Yn ogystal, roedd ein cynllun Heneiddio'n Dda hefyd wedi bod yn gadarnhaol iawn.  Felly, teimlai fod Abertawe mewn sefyllfa dda i fod yn un o brif gymunedau'r maes hwn.

Gofynnodd y Comisiynydd i Abertawe gytuno i gymryd rhan yng Nghymuned Arfer Cymru er mwyn rhannu dysgu.  Cynigiodd gymorth hefyd i gyflwyno cais i Sefydliad Iechyd y Byd er mwyn cael ei gydnabod fel Dinas Sy'n Ystyriol o Oed.

Tynnwyd sylw at y ffaith y byddai'r pwnc hwn yn cyd-fynd ag eitem ddiweddarach ar yr agenda mewn perthynas â Dinas er Lles.

Diolchodd y Cynghorydd Lewis i'r Comisiynydd Pobl Hŷn am ymuno â'r cyfarfod.

Cytunwyd bod Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Abertawe yn croesawu'r cynnig o gymorth i gyflwyno cais i Sefydliad Iechyd y Byd i ddod yn Ddinas sy'n Ystyriol o Oed a chymryd rhan yn y Gymuned Arfer.

Steve King, Cyngor Abertawe

Cyflwynodd Steve King, Arweinydd Tîm Gwybodaeth, Ymchwil a Systemau Gwybodaeth Ddaearyddol Cyngor Abertawe adroddiad i nodi cwestiynau'r arolwg a ddosbarthwyd yn dilyn gweithdy cynllunio adfer COVID-19 y BGC (Awst 2020), a dosbarthu dadansoddiad drafft cychwynnol 'PESTLE' o brif effeithiau cymunedol COVID-19.

Amlinellodd y cefndir gan gynnwys y gwaith a wnaed gan gynnwys y gweithdy adfer a gynhaliwyd er mwyn rhannu profiadau partner o'r pandemig a dyfeisio ymateb i adferiad.

Roedd Arweinydd y Tîm Gwybodaeth, Ymchwil a Systemau Gwybodaeth Ddaearyddol yn cydnabod, er nad oedd hwn yn asesiad llawn o'r effaith ar y gymuned o’i gymharu â rhai eraill a wnaed yng Nghymru, ei fod yn amlinellu pa waith a wnaed o ran tynnu'r themâu allweddol a'r ffrydiau perthnasol.

Awgrymwyd bod y ffrydiau gwaith yn ystyried y 3 amcan strategol canlynol i ganolbwyntio arnynt er mwyn datblygu cynllun gweithredu gwerth ychwanegol amlasiantaethol i feithrin mwy o wydnwch dros y 12 mis nesaf:

1.            Dinas er Lles a Bywyd Gwyllt;

2.            Agenda Gwyrdd/Newid yn yr Hinsawdd;

3.            Llinellau Sirol, Camddefnyddio Sylweddau, Ymddygiad Gwrthgymdeithasol

Teimlwyd bod y cyngor wedi gwneud cryn dipyn o waith wrth lunio cynllun gweithredu Argyfwng Hinsawdd.  Rhan o'r broses honno fyddai gofyn i’r holl bartneriaid ymrwymo i siarter newid yn yr hinsawdd a llunio eu cynlluniau gweithredu eu hunain ar gyfer eu sefydliadau eu hunain gyda chydweithrediad ar draws sefydliadau e.e. cyd-gaffael cerbydau gwyrdd.

Roedd argyfwng hinsawdd wedi'i ddatgan cyn COVID-19, ond roedd wedi rhoi sylw i bethau gan gynnwys yr anghydraddoldebau iechyd.  Nid gwneud mwy o’r un peth yw diben yr ymateb economaidd, a dylai'r Pwyllgor ddefnyddio'r hyn a ddysgwyd eisoes.

Roedd angen myfyrio ac edrych ymlaen ar yr un pryd a bod yn realistig ynghylch amserlenni tra’n cefnogi pobl i fod yn wydn a rheoli disgwyliadau wrth gydnabod bod y dirwedd wedi newid.

Byddai angen hyblygrwydd o ran sut rydym yn ymateb tra bod ystyriaeth i oddefgarwch, cydweithredu a chanfyddiad y cyhoedd hefyd yn allweddol. Fodd bynnag, pwysleisiwyd bod y BGC ar y cyd â sefydliadau eraill yn parhau i gydweithio ar draws Bwrdeistrefi Sirol eraill, ac yn genedlaethol hefyd, yn enwedig mewn perthynas â Llinellau Sirol.

Cytunwyd y dylid:

1)        Nodi'r adroddiad;

2)       Y Bwrdd i ystyried dadansoddiad drafft PESTLE o effaith y gymuned a nodi unrhyw fylchau neu faes posib ar gyfer gwella; o ran materion, eu heffeithiau allweddol, ffynonellau tystiolaeth a goblygiadau polisi;

3)        Mae'r Bwrdd yn defnyddio'r dadansoddiad hwn i helpu i lywio ei raglen waith yn y flwyddyn i ddod; a helpu i baratoi ar gyfer yr Asesiad Lles Lleol nesaf (2022).

Steve King, Cyngor Abertawe

Cyflwynodd Steve King, Arweinydd Tîm Gwybodaeth, Ymchwil a Systemau Gwybodaeth Ddaearyddol Cyngor Abertawe adroddiad i nodi materion a chynigion amlinellol cychwynnol ar gyfer cynnal Asesiad Lles Lleol 2022.

Roedd disgwyl am ganllawiau gan Lywodraeth Cymru o hyd, ond roedd yr adroddiad yn amlinellu ac yn crynhoi'r gwaith a wnaed ar gyfer yr asesiad lles blaenorol a sut y cafodd ei drefnu o ran strwythur. 

Byddai angen i ystyriaeth o'r asesiad poblogaeth o dan y Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles gyd-fynd â gofynion yr Asesiad Lles Lleol.

Gan nad oedd yr un nifer o ddadansoddwyr ar gael yng Nghyngor Abertawe na phan gynhaliwyd yr asesiad diwethaf yn 2017, byddai angen cymorth ar ffurf dadansoddiadau/ymchwilwyr/arbenigwyr gan y partneriaid i fwydo i mewn i hyn. 

Cafwyd trafodaeth hir gyda'r sylwadau canlynol:

·                     Rhagweld mai ychydig iawn fyddai wedi newid ers cynnal yr Asesiad Lles diwethaf, ac eithrio effaith COVID-19.  Dylid trosi adnoddau yn gamau ystyrlon.

·                     Byddai angen dull gwirioneddol gydgysylltiedig a symlach o asesu'r boblogaeth a'r asesiad Lles Lleol gan y byddai gofyn i sefydliadau gyfrannu at y ddau.

·                     Ffactorau newydd i'w hystyried fyddai: COVID, gadael yr UE, agenda newid yn yr hinsawdd, darlun ehangach o'r economi, diweithdra, Busnesau Bach a Chanolig.

·                     Byddai angen cyfeirio'n statudol at ddatganiadau ardal (a gyhoeddwyd ym mis Ebrill).

·                     Adnewyddu yn hytrach nag ail-gychwyn, gan ddefnyddio data meincnodi cyfredol.

·                     Dylid ystyried cynnwys y cyhoedd a chydweithredu ehangach wrth baratoi'r Asesiad Lles Lleol a'i gynnwys wrth ddatblygu'r Cynllun Lles. 

·                     Defnyddio dulliau ymgynghori partneriaid presennol e.e. grwpiau ffocws etc.  Byddai angen i bob partner arwain yn ei sefydliad ei hun.

·                     Nodwyd bod y Strategaeth Isadeiledd Gwyrdd yn deillio o fuddion y BGC.

·                     Rhaid ystyried bod camau gweithredu o fudd i'r ddwy ochr ar sail amlasiantaethol a chanolbwyntio ar rywbeth na fyddai'r BGC wedi bod yn ei wneud y tu allan i'r BGC.

Cytunwyd y dylid:

1)        Nodi'r adroddiad.

2)        Y Bwrdd yn ystyried sut y gellid cynnal yr asesiad yn Abertawe, yng ngoleuni materion a godwyd yn yr adroddiad hwn a'r cyngor a ragwelir yn fuan gan Lywodraeth Cymru.

Adam Hill, Cyngor Abertawe

Rhoddodd Adam Hill yr wybodaeth ddiweddaraf i'r pwyllgor am y £2,000 a oedd ar gael gan Cyfoeth Naturiol Cymru mewn perthynas â newidiadau yn yr hinsawdd a newidiadau ehangach.

Adroddodd fod y 4 partner statudol yn ymgymryd â phroses ymgeisio ac yn ei hadolygu.  Roedd yn falch o adrodd bod y £25,000 llawn bellach wedi'i neilltuo ar gyfer y flwyddyn ariannol hyd at fis Mawrth 2021 fel a ganlyn:

·                     Toriadau - £8,000;

·                     Prosiect natur, hamdden a gweithredu - £7.5k;

·                     Fforwm Amgylcheddol Abertawe - £8k;

·                     Tasglu Gweithio gyda Natur yn cefnogi Prosiect Cors Crymlyn Eastside (i wella ymgysylltiad cymunedol) - £1.5.

Cytunwyd y dylai'r dyraniadau uchod gael eu cymeradwyo gan Gyd-bwyllgor Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Abertawe.

Anthony Richards / Sian Denty, Cyngor Abertawe

Ymunodd Anthony Richards, Rheolwr Datblygu'r Strategaeth Tlodi a'i Atal, a’r Swyddog Datblygu Strategaeth Tlodi a'i Atal, Sian Denty, â'r cyfarfod i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r pwyllgor am y sefyllfa bresennol mewn perthynas â'r Comisiwn Gwirionedd Tlodi.

Fe'u hatgoffwyd gan Reolwr Datblygu'r Strategaeth Tlodi a'i Atal o gefndir a rôl y Comisiwn a dywedodd wrthynt fod y Tîm Hwyluso bellach wedi'i recriwtio ond bod cynnydd wedi'i rwystro oherwydd pandemig COVID-19.

Anogodd aelodau'r BGC i fynychu'r digwyddiad rhithwir y cawsant wahoddiad iddo ar 23 Hydref 2020.  Byddai cyfle i sefydliadau yn Abertawe glywed gan Gomisiwn Gwirionedd Tlodi Leeds ynghylch cymorth yn y DU, a byddai gwybodaeth am rôl y Comisiynydd hefyd ar gael.   Dosbarthwyd gwybodaeth ychwanegol, gan gynnwys taflennu, i bartneriaid yn flaenorol er mwyn iddynt eu hanfon at y rheini yr oedd ganddynt diddordeb mewn dod yn Gomisiynydd Dinesig a Busnes.  Dylai darpar ymgeiswyr gysylltu â'r Tîm Hwyluso.

Yn ogystal, gan fod angen elfen o gyllid o hyd ar gyfer y Comisiwn Gwirionedd Tlodi, gofynnwyd i'r partneriaid ystyried defnyddio cyllid o lwfans Cyfoeth Naturiol Cymru y flwyddyn nesaf neu ffynhonnell arall tuag at ariannu'r Comisiwn Gwirionedd Tlodi.

Cytunwyd y dylid cofnodi'r diweddariad.

Adam Hill, Swansea Council

Atgoffodd Adam Hill bartneriaid fod gwybodaeth wedi'i dosbarthu iddynt mewn perthynas â Phartneriaeth Ymchwil Atal y DU.  Os oedd unrhyw un yn bwriadu cyflwyno cais, gallent roi gwybod i Leanne Ahern, Swyddog Cymorth y BGC, ond cyfrifoldeb y sefydliad perthnasol fyddai cwblhau'r cais a'i gyflwyno.

Atgoffodd Adam Hill bartneriaid i anfon unrhyw ymatebion mewn perthynas â'r rhwystrau at weithredu Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 yn llwyddiannus at Leanne Ahern, Swyddog Cymorth y BGC gan y byddai'r ymgynghoriad yn dod i ben ar 27 Tachwedd 2020.   Byddai ymateb yn cael ei anfon ar y cyd ar ran Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Abertawe.

Atgoffodd Adam Hill Arweinwyr Ffrydiau Gwaith i sicrhau bod y 4 grŵp Ffrwd Waith yn parhau i gyfarfod yn rheolaidd.