Agenda a Chofnodion

www.abertawe.gov.uk/DatgeliadauBuddiannau

Nid oedd unrhyw ddatgeliadau o fuddiannau Personol a rhagfarnol.

Dim

Derbyn nodiadau’r cyfarfod(ydd) blaenorol a chytuno eu bod yn gofnod cywir.

Cytunwyd ar gofnodion y cyfarfod blaenorol.

Gellir cyflwyno cwestiynau’n ysgrifenedig i’r adran graffu craffu@abertawe.gov.uk tan ganol dydd ar y diwrnod gwaith cyn y cyfarfod. Cwestiynau ysgrifenedig sy’n cael blaenoriaeth. Gall y cyhoedd ddod i’r cyfarfod a gofyn cwestiynau’n bersonol os oes digon o amser. Mae’n rhaid bod cwestiynau’n berthnasol i eitemau ar ran agored yr agenda a byddwn yn ymdrin â hwy o fewn cyfnod o 10 munud.

Ni chafwyd cwestiynau gan y cyhoedd.

Gwahoddwyd:

Ben Smith – Cyfarwyddwr Cyllid / Swyddog A151

Y Cynghorydd Rob Stewart - Aelod y Cabinet dros yr Economi, Cyllid a Strategaeth

Roedd Ben Smith, Cyfarwyddwr Cyllid a Swyddog Adran 151, yn bresennol i roi trosolwg o Ddatganiad Cyllideb Canol Tymor 2022/23. Trafododd y canlynol:

·         Cyhoeddodd Dadansoddiad Cyllidol Cymru eu hasesiad o symiau canlyniadol Barnett sy'n dangos bod tua £600m ar gael ond mae'n debygol y bydd canran fawr o hyn yn mynd tuag at leihau ardrethi busnes i fusnesau.

·         Bydd y £600m yn cael ei gyflwyno dros ddwy flynedd, ond caiff y rhan fwyaf ei gyflwyno yn 2023/24.

·         Y meysydd gwariant mwyaf nesaf ar gyfer symiau canlyniadol Barnett, ar ôl ardrethi busnes, yw'r gwasanaeth iechyd, ysgolion a gofal cymdeithasol.

·         Nid oes unrhyw rwymedigaeth ar Lywodraeth Cymru i ddilyn y dyraniadau a awgrymir gan symiau canlyniadol Barnett. Bydd y gyllideb ar 13 Rhagfyr a’r setliad llywodraeth leol ar 14 Rhagfyr yn cadarnhau'r holl ddyraniadau.

·         Mae'n bosib y bydd rhagolygon gwell yn y tymor byr ond mae'r tymor hwy yn dal i fod yn anodd ei ragweld ond mae'n debygol o barhau i fod yn heriol iawn.

·         Gyda byrddau'r GIG yn gweithredu mewn diffyg, a gan nad oes ganddynt gronfeydd wrth gefn yn wahanol i lywodraeth leol, mae'n debygol y bydd cyfran sylweddol o'r arian yma'n mynd i'r adran iechyd. Byddai unrhyw arian sy'n mynd i ofal cymdeithasol yn cael effaith gynyddol o ran helpu i liniaru'r pwysau ar y byrddau iechyd a'r gwasanaeth ambiwlans.

·         Mae gwariant o gronfeydd arian parod wrth gefn yn y flwyddyn gyfredol (2022-2023) yn debygol o fod tua £40m, sef tua £20m o’r Gronfa Adferiad Economaidd, £10m i dalu am y dyfarniadau cyflog heb eu hariannu ac o bosib tua £10 miliwn o gronfeydd wrth gefn ysgolion wedi'u clustnodi i dalu am eu dyfarniad cyflog.

·         Y bwriad yw defnyddio hyd at £15m o'r Gronfa Adferiad Economaidd i'w wario ar gostau ynni canolog er mwyn atal gwasanaethau unigol neu ysgolion unigol rhag gwneud penderfyniadau sy'n ymwneud â staffio sydd wedi'u hysgogi gan gynnydd mewn prisiau ynni yn unig. Mae hyn yn unol â chyhoeddiadau dangosol cynharach gan Arweinydd a Swyddog A151 y cyngor.

·         Bydd angen i gynghorwyr ystyried cydbwyso'r angen i godi treth y cyngor er mwyn cynnal a diogelu gwasanaethau â materion fforddiadwyedd a chostau byw ar gyfer preswylwyr a threthdalwyr. Byddai cyfnewidiadau clir yn y dewisiadau sydd i ddod i'r cyngor ym mis Mawrth i osod cyllideb gytbwys yn gyfreithlon.

Gwahoddwyd:

Richard Rowlands - Rheolwr Cyflwyno Strategol a Pherfformiad

Y Cynghorydd David Hopkins - Aelod y Cabinet dros Wasanaethau Corfforaethol a Pherfformiad

Cyflwynodd Richard Rowlands, Rheolwr Perfformiad Corfforaethol, yr adroddiad. Nodwyd y materion canlynol:

• Mae Chwarter 1 yn parhau i arddangos effeithiau'r pandemig.
• Bydd adolygiad pellach o'r dangosyddion perfformiad yn cael ei gynnal ochr yn ochr â datblygu'r cynllun corfforaethol newydd. Bydd y rheini'n cael eu hadrodd o Chwarter 1 y flwyddyn nesaf.
• O'r 23 o ddangosyddion cymaradwy yn yr adroddiad, dangosir bod 5 yn gwella neu'n cynnal tueddiadau. O'r rheini a oedd wedi gostwng, roedd 6 o ganlyniad i'r pandemig ac roedd 9 nad oeddent o ganlyniad i'r pandemig, roedd y 3 dirywiad a oedd yn weddill yn fach iawn ac o fewn 5% i'r canlyniad blaenorol.
• Mae 18 o ddangosyddion newydd heb unrhyw gymariaethau oherwydd nad oedd unrhyw ddata blaenorol ac roedd 5 dangosydd nad oedd modd eu cymharu â'r flwyddyn ariannol flaenorol gan nad oedd y data wedi’i gasglu oherwydd y pandemig.
• Parhaodd perfformiad diogelu yn dda yn Chwarter 1, gyda llai o blant a theuluoedd yn mynd ymlaen i wasanaethau statudol.
• Yn Chwarter 1 mae addysg yn parhau i gael ei heffeithio gan y tarfu sylweddol a achoswyd gan y pandemig, er enghraifft o ran cymharu canlyniadau arholiadau â graddau a aseswyd gan athrawon.
• Mae dangosyddion ar ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig yn canolbwyntio ar nifer y datganiadau a gyhoeddwyd ond nid pa mor effeithiol yw'r datganiadau.
• Bu cynnydd mewn amseroedd prosesu ar gyfer timau treth y cyngor a budd-daliadau tai, sy'n bennaf o ganlyniad i staff yn cael eu dargyfeirio i waith ychwanegol o brosesu grantiau COVID-19 a grantiau eraill Llywodraeth Cymru.
• Mae COVID-19 yn parhau i effeithio ar lefelau salwch staff.
• Mae gostyngiad yn nifer y taliadau ar-lein a'r ffurflenni a wnaed trwy wefan y cyngor.
• Bydd dangosyddion pellach yn cael eu hychwanegu at faes Adferiad Natur a Newid yn yr Hinsawdd.
• Bydd dangosyddion gwasanaethau cymdeithasol newydd yn cael eu hychwanegu yn yr ail chwarter.

Gwahoddwyd:

Y Cynghorydd Cyril Anderson - Aelod y Cabinet dros Gymunedau Gwasanaethau

Chris Howell - Pennaeth Rheoli Gwastraff a Pharciau

Matthew Perkins - Arweinydd Grŵp, Gwastraff

Roedd y Cynghorydd Cyril Anderson, Aelod y Cabinet dros Wasanaethau Cymunedol a Matthew Perkins, Arweinydd Grŵp Gwastraff yn bresennol i gyflwyno'r sesiwn friffio hon. Nodwyd y materion canlynol:

• Targedau presennol Llywodraeth Cymru ar gyfer ailgylchu yw 64% a'r llynedd fe lwyddodd Cyngor Abertawe i gyrraedd 65.07%, cynnydd bach o'i gymharu â 2021.
• Bydd ailgylchu gorfodol ar gyfer pob adeilad annomestig yn cael ei orfodi gan Lywodraeth Cymru yn y dyfodol agos. Mae cynlluniau dychwelyd ernes hefyd ar y gweill ond nid yw effaith y rhain ar y cyngor yn hysbys.
• Mae rhoi’r Strategaeth Gwastraff ar waith wedi golygu bod ffigyrau ailgylchu wedi neidio o 65% i fwy na 70%, sydd yn bennaf oherwydd y drefn a ddechreuodd ym mis Chwefror 2022, sef anfon gwastraff i ganolfannau troi gwastraff yn ynni yn hytrach na defnyddio safleoedd tirlenwi.
• Bydd Cyngor Abertawe'n bodloni holl dargedau presennol Llywodraeth Cymru ar gyfer ailgylchu.
• Mae tri chwarter y gwastraff sachau du a gynhyrchir yn cael ei anfon i gyfleuster troi gwastraff yn ynni yn Bedford oherwydd ni allai unrhyw ffatri agosach letya gwastraff Abertawe. Mae'r chwarter arall yn cael ei rannu’n lleol i ddechrau ac yna'n cael ei anfon i Sgandinafia.
• Dyblodd gwastraff cardbord yn ystod y pandemig ond mae wedi gostwng yn ôl i ddefnydd cyn y pandemig. Mae gwastraff plastig yn dal i fod yn sefydlog.
• Dim ond mewn nifer cyfyngedig o ganolfannau ailgylchu y mae’r gwasanaeth ailgylchu coed ar gael. Mae hyn oherwydd y lle sydd ei angen i ddidoli pren yn ôl pren peryglus a di-beryglus.

Gwahoddwyd:

Y Cynghorydd Elliott King - Aelod y Cabinet dros Ddiwylliant a Chydraddoldeb

Lee Wenham – Pennaeth Cyfathrebu a Marchnata

 Rhian Millar – Cydlynydd Ymgynghori

Roedd y Cynghorydd Elliot King, Aelod y Cabinet dros Ddiwylliant a Chydraddoldeb, a Rhian Millar, Cydlynydd Ymgynghori yn bresennol i drafod yr adroddiad hwn. Nodwyd y canlynol:

·         Mae Asesiadau Effaith Cydraddoldeb (AEC) wedi bod ar waith ers 2010, gyda Chyngor Abertawe'n eu rhoi ar waith ers 2012.

·         Y llynedd cafodd y broses ei hadolygu'n fewnol lle newidiwyd AEC i ddull asesu mwy integredig (AEI) sy'n dod â'r dyletswyddau gwahanol i un lle i sicrhau bod y cyngor yn asesu'r effaith yn iawn ac yn gyffredinol fel rhan o un broses gydlynol.

·         Mae swyddogion yn cydnabod bod yna feysydd yr oedd Swyddfa Archwilio Cymru wedi tynnu sylw atynt i'w gwella ond mae problemau tebyg ar draws awdurdodau eraill yn enwedig o ran adnoddau.

·         Mae canlyniadau adrodd a monitro yn nwylo'r swyddog sy'n gyfrifol am yr adroddiad/polisi.

·         Ar hyn o bryd mae pob adroddiad cyhoeddus yn destun broses sgrinio AEI, hyd yn oed y rheini er gwybodaeth yn unig. Fodd bynnag mae hyn yn cael ei adolygu'n fewnol.

·         Byddai'r broses AEI yn elwa o ganllawiau cliriach ar draws y sector cyhoeddus.

·         Mae'r Strategaeth Cynnwys Cwsmeriaid yn destun ymgynghoriad cyhoeddus ar hyn o bryd. Yna bydd Dangosyddion Perfformiad ar gyfer y strategaeth hon yn cael eu trafod gyda'r bwriad o beidio â chanolbwyntio ar niferoedd ond monitro effaith a myfyrio ar yr holl nodweddion gwarchodedig.

Ni wnaed unrhyw sylwadau yn y llythyrau atodedig i Aelodau’r Cabinet.

Ni wnaed sylwadau ar y Cynllun Gwaith.