Agenda, decisions and minutes

 

www.abertawe.gov.uk/DatgeluCysylltiadau

 

Y Cynghorydd  R V Smith – Eitem 4 - Personol

Yn unol â'r Côd Ymddygiad a fabwysiadwyd gan y ddau awdurdod, datganwyd y cysylltiad canlynol:

 

Y Cynghorydd R V Smith - Eitem 4 (Derbynion Archifau) - Personol

 

 

 

Cymeradwyo a llofnodi cofnodion y cyfarfod(ydd) blaenorol fel cofnod cywir.

 

Cymeradwywyd

Penderfynwyd cymeradwyo cofnodion cyfarfod Pwyllgor Archifau Gorllewin Morgannwg a gynhaliwyd ar 13 Medi 2024 fel cofnod cywir.

 

Mewn perthynas â chofnodion y cyfarfod blaenorol, rhoddodd yr Archifydd Sirol ddiweddariad llafar i aelodau'r pwyllgor a oedd yn ymwneud â'r materion canlynol:

 

Catalog Ar-lein yr Archifau - mae'r broses ynghylch y contract newydd yn cael ei datblygu gan yr adran TG a'r cyflenwr o hyd, a gobeithir ei chymeradwyo cyn bo hir. Bydd  yn golygu y gall y catalog fod ar-lein eto yn y flwyddyn newydd.

 

Gweithio ar y Cyd - yn anffodus, roedd y cais am gyllid yn aflwyddiannus, ond ers hynny mae staff yr archifau wedi cysylltu ag aelodau'r gymuned LHDTCRhA+ i drafod recordiad llafar o atgofion etc. ac mae'n ymddangos bod hwn yn ffordd dda ymlaen.

 

Er Gwybodaeth

 

Cyflwynodd yr Archifydd Sirol adroddiad a oedd yn amlinellu gwaith y Gwasanaeth Archifau ar y Cyd yn ystod y cyfnod rhwng mis Medi a mis Tachwedd 2024.

 

Y Defnydd o'r Gwasanaeth

 

Adroddodd am y ffigurau sy'n ymwneud â'r defnydd o'r gwasanaeth drwy ei lwyfannau amrywiol yn bersonol ac ar-lein.

 

 

Sgyrsiau a seminarau

 

Dywedodd fod tair ysgol wedi derbyn sesiynau yn ystod y cyfnod ers y cyfarfod diwethaf.

 

Amlinellodd fod y gwasanaeth wedi cysylltu â'r holl ysgolion yn yr ardal leol a oedd yn rhan o Fenter Ysgolion y Dreftadaeth Gymreig yn flaenorol i archwilio p'un a allent helpu gydag unrhyw brosiectau hanesyddol cyfredol. Mae hyn yn cynnwys 7 ysgol o Abertawe a 9 ysgol o Gastell-nedd Port Talbot.

 

Dywedodd Chris Saunders y byddai'n rhannu manylion y gwasanaeth archifau â holl ysgolion CNPT yn ystod y cyfarfodydd misol â phenaethiaid yn y flwyddyn newydd. Dylai hyn helpu i gynyddu ymwybyddiaeth o’r gwasanaeth a chynyddu'r defnydd o'r gwasanaeth o ganlyniad.

 

Mae'r gwasanaeth hefyd wedi cynnal tair sesiwn ar gyfer myfyrwyr prifysgol, ac mae'n parhau i gynnal cyfarfod misol Cangen Abertawe o Gymdeithas Hanes Teulu Morgannwg.

 

 

 

Cyhoeddusrwydd Arall a Chydweithio

 

Yn dilyn y trafodaethau yng nghyfarfod diwethaf y Pwyllgor Archifau, dywedodd fod staff wedi cwrdd â Harriet Eaton, Swyddog Treftadaeth Castell-nedd Port Talbot, sy'n darparu gwasanaeth i ysgolion yng Nghastell-nedd Port Talbot. Diben y cyfarfod oedd archwilio ffyrdd y gallem weithio gyda'n gilydd yn effeithiol, a chefnogi Harriet gyda'i gwaith. O ganlyniad i'r cyfarfod, mae'r gwasanaeth hefyd wedi nodi sianeli cyfathrebu newydd i'w defnyddio i gyhoeddi'r gwaith rydym yn ei wneud ar gyfer ysgolion yng Nghastell-nedd Port Talbot.

 

Mae'r Gwasanaeth Archifau wedi cyflwyno copïau digidol o sawl dogfen, gyda disgrifiadau cysylltiedig, i brosiect a gynhelir gan Amgueddfa Genedlaethol Lerpwl, sef 'House of Memories', rhaglen ymwybyddiaeth o ddementia a arweinir gan yr amgueddfa sy'n cynnig hyfforddiant, mynediad at adnoddau, a gweithgareddau i alluogi gofalwyr i ddarparu gofal sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn i bobl sy'n byw â dementia.

 

Roedd y Gwasanaeth Archifau hefyd wedi cynnal lansiad 'History of Swansea vol. 3, part 1' gan Gerald Gabb yn yr ystafell ymchwil ar 4 Tachwedd .

 

 

Arddangosfa Ar-lein

 

Amlinellodd fod y gwasanaeth wedi paratoi arddangosfa ar-lein am Siarter Aberafan yn ddiweddar, a roddwyd i fwrdeistref Afan gan Leysan ap Morgan, arglwydd Afan, yn oddeutu 1306. Dywedodd mai'r siarter yw un o drysorau ein casgliad, ac mae'n enghraifft unigryw o siarter sy'n rhoi hawliau i fwrdeistref a gyflwynwyd gan Arglwydd Cymreig yn hytrach na Normanaidd.

 

Nid yw'r siarter, sydd prin yn cael ei gweld gan y cyhoedd, wedi cael y sylw mae'n ei haeddu yn flaenorol, ac mae'r arddangosfa hon yn ceisio gwella'r sefyllfa ac yn adrodd stori'r siarter a sut y'i hysgrifennwyd. Mae hefyd yn cysylltu'r siarter â'r hen gist siarter sy'n cael ei harddangos ger mynedfa gyhoeddus Canolfan Ddinesig Port Talbot.

 

Mae hefyd yn cynnwys trawsgrifiad a chyfieithiad newydd o'r siarter, yn ogystal â ffacsimili o'i thestun a'i sêl. Y bwriad yw gwneud y siarter ar gael yn eang fel y gall pobl ei hastudio a'i deall. Ein bwriad yw parhau i wneud hyn gyda'n siarteri canoloesol eraill pan fydd amser i wneud hynny.

 

Gellir gweld y siarter ar ein gwefan yn https://www.abertawe.gov.uk/ArchifauAberafanSiarter?lang=cy

 

 

Cadwraeth Ddigidol

 

Dywedodd fod y Gwasanaeth Archifau wedi ymrwymo i gonsortiwm ar y cyd ar gyfer rheoli archifau digidol yng Nghymru. Mae hyn yn cynnwys Gorllewin Morgannwg, Gwent, Morgannwg, Conwy, Archifau Gogledd-ddwyrain Cymru, a Phrifysgolion Abertawe a Chaerdydd. Mae Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant (PCYDDS) bellach wedi tynnu'n ôl, ond mae Archifau Powys wedi mynegi diddordeb mewn ymuno ers hynny.

 

O ganlyniad i PCYDDS yn tynnu'n ôl, nid aed ar drywydd y cynlluniau gwreiddiol i lunio cais am gyllid ar gyfer aelod ychwanegol o staff i lanlwytho deunydd digidol i'r gronfa ar ran y tair cronfa yn Abertawe, ond daethpwyd o hyd i ffordd i’r staff presennol ymgymryd â rhan o'r gwaith. Bydd hyfforddiant ar gael ym mis Ionawr a bydd y gwaith o lanlwytho'r deunydd yn dechrau bryd hynny.

 

Symud y Casgliadau

 

Amlinellodd fod y gwaith adeiladu yn parhau yn hen adeilad BHS yn Abertawe er mwyn ei drawsnewid yn adeilad newydd, sef Y Storfa. Mae staff y Gwasanaeth Archifau yn parhau â'r gwaith y tu ôl i'r llenni i baratoi i symud. Gwnaed cynnydd da hyd yma ac mae 95%o'r cyfrolau a'r mapiau wedi'u rhoi mewn bocsys, mae'r holl ddeunydd arall mewn bocsys ac mae pob bocs yn cynnwys côd bar fel y gellir cadw cofnod ohonynt yn ystod y symud.

 

Mae staff hefyd yn ymgymryd â phrosiect i fonitro'r amgylchedd yn y bocsys, i sicrhau bod gennym gymaint o wybodaeth â phosib am amodau amgylcheddol yr ystafelloedd diogel cyn y symud. Bydd amodau amgylcheddol yn y fangre newydd hefyd yn cael eu monitro a'u sefydlogi cyn y gellir symud y casgliadau. Yn y cyfamser, mae dau reolydd lleithder diwydiannol wedi cael eu defnyddio fel dewis wrth gefn i sicrhau bod y casgliadau yn y cyflwr gorau posib cyn iddynt gael eu symud.

 

 

Staff

 

Adroddodd fod Lowri Jenkins wedi gadael ei swydd ar ddiwedd mis Hydref, roedd wedi gweithio fel Archifydd ers mis Mai. O ganlyniad roedd swydd wag ar gyfer rôl allweddol yn y Gwasanaeth Archifau a gwnaed ymdrech i recriwtio olynydd i'r swydd cyn gynted â phosib. Yn ddiweddar rydym wedi penodi Amy Mitchell yn ei lle. Mae Amy wedi graddio'n ddiweddar o gwrs archifau Prifysgol Aberystwyth a bydd yn dechrau yn y swydd ar ddechrau'r Flwyddyn Newydd. 

 

 

Cyfarfodydd a Hyfforddiant Proffesiynol

 

Rhestrodd y gwahanol grwpiau, cyfarfodydd a hyfforddiant proffesiynol a gynhaliwyd gan aelodau staff yn ystod y ddau chwarter.

 

 

Mynediad at Gasgliadau’r Archifau

 

Manylodd ar yr archifau amrywiol a dderbyniwyd gan y gwasanaeth yn ystod y chwarter.